Ngày nay, chế biến thức ăn cho cá không chỉ mang lại dinh dưỡng tối ưu cho chúng mà còn giúp giảm chi phí không cần thiết. Từ việc sử dụng các nguồn động và thực vật có sẵn để chế biến thức ăn, việc nuôi trồng thủy sản không chỉ tiết kiệm chi phí mà còn không gây lãng phí và ô nhiễm môi trường.
Nguyên liệu thường dùng
Có hai nhóm nguyên liệu chính để chế biến thức ăn cho cá: nguyên liệu tươi và nguyên liệu khô.
Nhóm nguyên liệu tươi:
Nhóm nguyên liệu tươi gồm có nguồn gốc động vật như cá tạp, ốc, tôm tép, giun và nguồn gốc thực vật như rau, bèo, cỏ, lá xanh. Thường thức ăn từ nhóm nguyên liệu tươi được chế biến và cho cá ăn ngay trong ngày hoặc sau khi ủ lên men.
Nhóm nguyên liệu khô:
Nhóm nguyên liệu khô bao gồm các loại hạt như ngô, thóc, gạo, đậu tương, sắn và các loại nguồn gốc động vật như bột cá, thịt, xương, cám gạo, đậu nành. Các nguyên liệu này có thể cho cá ăn trực tiếp, gọi là thức ăn đơn, như khi cho cá ăn bột ngô, đậu nành, cám… Hoặc khi trộn các nguyên liệu này với nhau theo tỷ lệ nhất định rồi cho cá ăn, được gọi là thức ăn chế biến (thức ăn tổng hợp), ví dụ như khi trộn bột ngô với bột cá. Để nghiền nhỏ các nguyên liệu, các hộ chăn nuôi có thể sử dụng máy băm nghiền đa năng 3A để tăng cường khả năng tiêu hóa của cá. Sau đó, nguyên liệu được phơi khô và cho ăn dần, như bột ngô, bột cám gạo, bột sắn. Khi cho cá ăn, có thể trộn thêm bột cá, khô đậu tương hoặc khô.
Một số cách chế biến và cho ăn
-
Ở dạng viên: Các nguyên liệu khô được phối trộn theo công thức, sau đó trộn với nước đến độ ẩm phù hợp và đưa vào máy ép viên. Sau khi tạo thành viên, thức ăn được phơi nắng hoặc sấy khô rồi đóng bao cho cá ăn dần.
-
Máy ép cám viên: Công ty CP Đầu Tư Tuấn Tú đã sản xuất thành công loại máy ép cám viêndạng nổi, giúp các hộ nuôi thủy sản mua vì loại máy này có ưu điểm là rẻ tiền, gọn nhẹ, dễ sử dụng và công suất phù hợp với quy mô sản xuất trong gia đình.
-
Chế biến đơn giản: Một phương pháp đơn giản nhất là trộn nguyên liệu (dạng bột) với một ít nước sạch cho đến khi có thể nắm lại thành nắm chừng 40%. Cám gạo, bột ngô, thóc nghiền, bột đỗ tương, khô dầu (lạc, đỗ tương) nghiền nhỏ được trộn đều và nắm thành các nắm, sau đó cho xuống sàng ăn hàng ngày. Lượng thức ăn từ 2 đến 4% tổng khối lượng cá/ngày. Để tăng độ kết dính, có thể cho thêm 2-4% bột sắn. Sau đó, đun chín, nặn hoặc cắt thành miếng cho cá ăn.
-
Men vi sinh: Có thể cấy men (men rượu, men bánh mì, men bia) trộn và ủ thức ăn để cho cá ăn ngay. Hoặc ủ, lên men nguyên liệu rồi dùng máy ép đùn tạo thành viên, sau đó phơi khô hoặc sấy để dùng dần. Các loại bột mịn nấu chín thành dạng chất loãng dùng cho cá bột. Trộn các nguyên liệu dạng bột với các loại nguyên liệu tươi nấu chín thành dạng đặc để cho cá ăn.
Chế biến thức ăn lên men: Các loại nguyên liệu được nấu chín hoặc trộn đủ ẩm, cấy giống nấm men, ủ kín 3-5 ngày. Đặc điểm của loại thức ăn ủ men là có mùi vị thơm, giá trị dinh dưỡng cao, dễ tiêu hóa và kích thích tính thèm ăn của cá. Loại thức ăn này không thể bảo quản lâu nên mỗi lần ủ cho cá ăn trong khoảng 2-3 ngày.