Nếu bạn đã từng nuôi cá một thời gian, chắc hẳn bạn đã nghe đến việc sử dụng lá bàng cho cá. Lá bàng là một loại cây có thể coi là một loại thuốc tự nhiên tuyệt vời cho cá cảnh và tép. Loại lá cây này là không thể thiếu được, đặc biệt là khi bạn đang nuôi cá betta.
Có một số người cho rằng lá bàng có thể hữu ích cho cá sắp chết của họ, giúp cá betta sinh sản tốt hơn và giảm stress.
Nhưng liệu lá bàng thực sự có tác dụng như những lời đồn?
Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về các công dụng của lá bàng và cách sử dụng chúng một cách đúng đắn.
Công dụng của lá bàng
Dưới đây là 5 công dụng chủ yếu của lá bàng trong bể cá:
1. Cải thiện chất lượng nước
Khi ngâm lá bàng vào nước, nó sẽ rữa dần và giải phóng tannin và các chất khác vào nước.
Tannin, khi hòa vào nước, có thể làm giảm độ pH của nước bể cá. Nếu nước máy ở nhà bạn có độ pH cao và bạn muốn hạ độ pH một chút, lá bàng khô ngâm là một lựa chọn tuyệt vời.
Một số nghiên cứu cũng cho thấy rằng lá bàng có thể làm giảm độ cứng của nước bể.
Các đặc tính này giúp mô phỏng môi trường sống tự nhiên của một số loài cá. Khi nước máy ở nhà bạn có độ cứng cao, bạn sẽ gặp khó khăn khi nuôi các loại cá từ khu vực sống suối ở Đông Nam Á và Nam Mỹ.
Lá bàng có thể giúp mô phỏng khu vực nước đen, nơi có nước có tính axit và mềm. Khi nuôi cá trong môi trường sống giống tự nhiên, bạn cũng có thể kích thích cá sinh sản dễ dàng hơn. Một số loài cá có thể kể đến như cá thần tiên, cá betta, cá chuột, cá dĩa, cá sặc, cá kili, và một số loại cá tetra.
2. Liều thuốc tự nhiên cho các bệnh về da
Nhiều người nuôi cá sử dụng lá bàng khi cá của họ có vấn đề về da hoặc vảy.
Tannin được giải phóng từ lá bàng có tác dụng diệt khuẩn, nấm, virus và giúp cá lành vết thương nhanh hơn.
Ở một số trại cá, lá bàng được sử dụng để chăm sóc cá rất nhiều. Khi cá bị bệnh, họ thường ưu tiên sử dụng lá bàng ngâm hơn là các loại thuốc kháng sinh.
Đặc biệt, khi nuôi cá betta, ngâm cá trong lá bàng có thể giúp da và vảy cá cứng hơn, giúp cá trở nên cường tráng và chiến đấu tốt hơn. Sau mỗi lần chọi cá, nhiều người ngâm cá trong nước ngâm lá bàng để cá nhanh lành vết thương và vết rách ở đuôi.
Lá bàng cũng chứa flavonoid, một chất giúp rau củ quả có màu sắc. Trong lá bàng có một loại flavonoid có tên quercetin, có chức năng kháng khuẩn, kháng nấm và giúp cá lành các vết thương trên da và vây nhanh hơn.
3. Tạo nơi cho cá đẻ
Nhiều loài cá thích đẻ lên trên lá cây dưới đáy bể, từ đó giúp bảo vệ trứng khỏi các loại săn mồi. Một số loài cá có thể kể đến như cá dĩa và các loài cá tetra như cá neon và cá sóc đầu đỏ.
Trái lại, cá betta và cá sặc thích làm tổ trứng ở gần lá bàng nổi trên mặt nước. Một số loài cá chỉ sinh sản khi môi trường nước đáp ứng yêu cầu nhất định. Việc giảm pH và độ cứng nước bằng lá bàng sẽ giúp bạn có thể sinh sản các loài cá đến từ Nam Mỹ, như cá thần tiên, cá chuột, cá dĩa, và cá tetra, một cách tốt hơn.
4. Cung cấp thức ăn và nơi trốn cho cá con
Khi cá con nở, lá bàng vẫn có thể hữu ích cho chúng. Lá bàng cung cấp cho cá con một nơi trốn, giúp chúng cảm thấy an toàn. Mặc dù trong bể của bạn không có cá săn mồi, nhưng cá con vẫn sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi có nơi trốn tránh.
Khi lá bàng phân hủy và rụa ra, trùng cỏ sẽ xuất hiện để ăn lá. Trùng cỏ là loài giáp xác nhỏ, đôi khi không thể nhìn thấy được. Chúng là nguồn thức ăn tốt dành cho cá con khi chúng vẫn còn nhỏ và chưa đủ lớn để ăn các loại thức ăn khác.
5. Cung cấp thức ăn cho tép
Bạn đang nuôi tép và không có đủ thức ăn cho chúng? Lá bàng có thể là một nguồn thức ăn tốt để giúp tép bổ sung dinh dưỡng.
Tép thích ăn lá bàng, đặc biệt là lá bàng đang rữa. Một chiếc lá bàng có thể cung cấp thức ăn cho tép trong một thời gian dài, đủ để tiếp tục nuôi tép một cách thoải mái.
Tại sao lá bàng làm đổi màu nước?
Khi lá bàng hoặc các loại lá khác ngâm vào nước, chúng sẽ giải phóng tannin vào trong bể. Tannin có thể làm cho nước chuyển sang màu vàng hoặc nâu.
Khi bạn mới tạo bể và ngâm lũa mới, trong vài ngày đầu, nếu bạn không thay nước, nước sẽ dần chuyển sang màu vàng, sau đó nâu và có thể sẽ chuyển thành màu đen.
Một số loài cá thích màu nước vàng-nâu này. Trong tự nhiên, nhiều con sông và suối có màu đen do có hàng nghìn hoặc hàng triệu lá cây khô nằm phân hủy dưới đáy sông. Khu vực nước này được gọi là khu vực nước đen, là một trong những phong cách bể cá phổ biến nhất.
Nước đen có thể giúp một số loài cá giảm stress, cảm thấy an toàn và thoải mái hơn.
Nếu bạn không thích nước có màu vàng, có một số giải pháp cho bạn. Một là thay nước dần dần cho đến khi nước trở lại trong. Bạn nên tránh thay quá nhiều nước trong một lần thay.
Thứ hai là sử dụng vật liệu lọc carbon. Vật liệu lọc carbon có thể hấp thụ tannin và các chất hóa học khác, giúp nước trở nên trong suốt.
Lá bàng và cá betta
Cá betta có nguồn gốc từ Đông Nam Á, đặc biệt là từ Việt Nam, Lào, Campuchia và Thái Lan. Cá betta, hay còn gọi là cá xiêm, thường xuất hiện nhiều ở các ruộng lúa ở Việt Nam. Khu vực ruộng lúa cũng có thể được coi là khu vực nước đen vì có nhiều lá cây phân hủy và không có dòng chảy.
Môi trường sống tự nhiên của cá betta thường có nước có tính axit và mềm.
Lá bàng ngâm có thể giúp mô phỏng môi trường như vậy, giúp cá betta cảm thấy thoải mái hơn.
Cá betta thường được nuôi trong bể cá nhỏ, do đó nước có thể bị nhanh bẩn, khiến cá dễ mắc các bệnh như nấm, thối vây, thối đuôi, v.v. Nước lá bàng có thể giúp chữa bệnh cho cá betta, giúp cá hồi phục nhanh chóng.
Lá bàng có thể nổi lâu và không phân hủy nhanh, do đó là nơi hoàn hảo để cá betta đực tạo bọt và cá betta cái đẻ trứng.
Nếu bạn đã từng nuôi cá sinh sản, bạn hẳn biết rằng vấn đề lớn nhất khi chăm trứng là trứng bị mốc. Nếu bạn để cá đực chăm trứng thì chúng có thể tự xử lý những quả trứng hỏng. Nếu bạn tách riêng cá đực và trứng, lá bàng có thể giúp ngừa nấm và vi khuẩn gây ảnh hưởng đến trứng.
Và cuối cùng, giống như đã đề cập ở trên, trùng cỏ kiếm ăn trên lá bàng có thể là một nguồn thức ăn tốt cho cá betta con khi chúng còn nhỏ chưa đủ lớn để ăn các loại thức ăn khác.
Tại sao lại chọn lá bàng thay vì các loại lá khô khác
Lá bàng có một ưu điểm là nó rữa chậm hơn so với các loại lá khô khác. Lá bàng dày, vân lá cứng, giúp cho lá phân hủy mất nhiều thời gian hơn.
Ngoài tannin, lá bàng còn có thể giải phóng các chất khác giúp ngừa nấm và vi khuẩn trong nước.
Hơn nữa, một số loại cây có thể chứa chất gây hại cho cá, vì vậy bạn nên nghiên cứu kỹ từng loại trước khi ngâm lá cây khô vào bể.
Cách sử dụng lá bàng khô
Đầu tiên, bạn cần tìm lá bàng. May mắn là ở Việt Nam có rất nhiều cây bàng, bạn có thể tìm thấy ở bất kỳ đâu. Nếu khu vực bạn sống không có cây bàng, bạn có thể mua lá bàng trên mạng, giá cả khá phải chăng. Bạn nên sử dụng lá bàng khô thay vì lá xanh.
Nếu lá bàng có bụi bẩn, bạn nên rửa qua nước sạch vài lần trước khi sử dụng.
Có hai cách để bạn sử dụng lá bàng khô: ngâm trực tiếp vào trong bể hoặc tạo nước chiết xuất từ lá bàng.
1. Ngâm trực tiếp vào trong bể
Cách thông dụng nhất là bạn ngâm lá bàng trực tiếp vào trong bể. Lượng lá bàng bạn nên sử dụng là một lá cho 30 lít nước, bạn có thể sử dụng nhiều hơn cũng không sao.
Trước khi ngâm lá bàng vào trong bể, bạn cần bỏ vật liệu lọc carbon ra khỏi bộ lọc nếu đang sử dụng.
Sau đó, bạn chỉ cần ngâm lá bàng vào trong bể. Ban đầu, lá bàng sẽ nổi, sau một vài ngày, khi lá ngấm nước và bắt đầu rữa, lá sẽ tự động chìm xuống. Nếu bạn muốn lá chìm, bạn có thể để một hòn đá hoặc sỏi nhỏ lên bên trên và để lá xuống dưới đáy bể.
Sau đó, lá sẽ bắt đầu rữa dần. Khi không có tép để ăn lá, một chiếc lá cần mất đến 2 tháng để rữa hết.
Nếu bạn có bể nhỏ và không muốn sử dụng cả một chiếc lá, bạn có thể cắt đôi lá hoặc ngâm lá trước vào xô nước trong vài ngày trước khi ngâm vào bể. Bạn cần tránh luộc lá trước khi ngâm, vì điều đó có thể làm cho lá bàng giải phóng nhiều tannin, khiến lá có ít tác dụng hơn.
2. Làm chiết xuất lá bàng
Nếu bạn không muốn cho lá bàng trực tiếp vào bể, có thể làm xấu đi vẻ ngoài của bể, bạn có thể sử dụng chiết xuất lá bàng.
Để làm chiết xuất lá bàng, bạn chỉ cần đun 1 lít nước, sau đó giữ nhiệt nhỏ và cho từ 2-4 chiếc lá bàng khô vào, đun nhỏ trong vòng 5 phút, sau đó ngâm lá qua đêm. Bạn có thể bảo quản nước chiết xuất trong chai hoặc lọ và để trong tủ lạnh.
Nước chiết xuất lá bàng có thể bảo quản được trong 6 tháng nếu được để trong tủ lạnh.
Liều lượng chiết xuất lá bàng khuyến nghị cho bể là 10ml cho 4 lít nước. Bạn nên thêm vào sau mỗi lần thay nước. Tùy thuộc vào nhu cầu, bạn có thể sử dụng ít hoặc nhiều nước chiết xuất hơn.
Ưu điểm của việc sử dụng nước chiết xuất lá bàng là bạn có thể kiểm soát được mức độ tannin trong bể cá và không có lá phân hủy trong bể.
Nếu bạn sử dụng quá nhiều nước lá bàng thì sao?
Thường thì việc cho quá nhiều nước lá bàng vào bể không gây hại quá nhiều cho cá. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, độ pH có thể giảm đột ngột và giảm quá nhiều, có thể gây sốc nước cho cá.
Khi trường hợp này xảy ra, bạn chỉ cần thay 25% nước bể bằng nước sạch hoặc thêm vật liệu lọc carbon vào bộ lọc.
Các loại lá khác tốt cho cá cảnh
Nếu bạn không thích hoặc không có lá bàng ở nơi bạn sống, bạn có thể sử dụng các loại lá hoặc vật liệu sau:
-
Peat moss: Peat moss có thể được cho vào túi lọc và đặt vào bộ lọc, chúng có tác dụng tương tự như lá bàng, giúp giảm độ pH và giải phóng tannin vào trong nước.
-
Lá chuối khô: Lá chuối khô cũng có thể được sử dụng như lá bàng – có thể được sử dụng cho bể tép hoặc bể cá betta.
-
Trái thông alder: Thông alder có hình dạng giống như những quả thông nhỏ. Thông alder cũng có tác dụng tương tự như lá bàng, thường được đặt vào bể tép để trang trí hoặc cải thiện chất lượng nước cho tép.
-
Lá ổi khô: Lá ổi cũng có chức năng kháng khuẩn và giải phóng tannin vào nước bể cá.
Với những công dụng và cách sử dụng lá bàng như vậy, bạn có thể thêm lá bàng vào bể cá của mình để tạo một môi trường tự nhiên và cung cấp các lợi ích cho cá cảnh và tép. Hãy thử sử dụng lá bàng và trải nghiệm sự khác biệt trong bể cá của bạn!
Xem thêm: MÓN KHO VIỆT NAM